Jakie wymogi panują w laboratoriach badawczych?
Laboratoria zarówno naukowo-badawcze, jak i kontrolno-pomiarowe muszą przestrzegać zasad Dobrej Praktyki Laboratoryjnej, która określa wymogi stawiane akredytowanym laboratoriom i ich personelowi. Istotne znaczenie ma tu dostęp do odpowiedniej ilości pomieszczeń, wykwalifikowany personel, przestrzeganie wytycznych dotyczących badań, a także późniejszego przechowywania próbek. Niezwykle ważne jest zachowanie sterylności, dlatego pracownicy zobowiązani są do stosowania środków ochrony osobistej w postaci białych butów roboczych, fartuchów, rękawiczek, czepców i maseczek. Zatem na co w sposób szczególny muszą zwracać uwagę laboratoria?
Po pierwsze: wyposażenie w urządzenia pomiarowe i systemy komputerowe
Każde laboratorium musi być wyposażone w sprzęt, który zapewnia rzetelne wykonywanie badań w ramach otrzymanej akredytacji. To ono wnioskuje o to, na jaki zakres badań ma otrzymać akredytację. Zatem poza specjalistycznymi mikroskopami, konieczne są systemy komputerowe umożliwiające bieżące dokonywanie wpisów do rejestrów, z oznaczeniem materiałów, a także wyników poszczególnych badań, sprawozdań i analiz. Jeśli laboratorium zajmuje się badaniem substancji potencjalnie niebezpiecznych to musi być dla takich badań zapewnione osobne pomieszczenie, tak by nie możliwe było zanieczyszczenie próbek przeznaczonych do innych badań czy reakcja z substancjami chemicznymi używanymi w trakcie odrębnych badań.
Po drugie: odpowiednie przygotowanie pracowników do badań
Niezależnie od tego czy w laboratorium badane są pyły przemysłowe, metale, czy materiały biologiczne, czyli od charakteru laboratorium badawczego, każdy pracownik musi odpowiednio przygotować się do wykonywanej pracy. Zatem ważne jest mycie i dezynfekcja rąk, a także używanie rękawiczek nitrylowych lub rękawiczek w płynie. Laborant powinien mieć na sobie fartuch, a także buty białe robocze oraz czepek ochronny oraz jałowa maseczka na twarz. Takie zabezpieczenie jest niezbędne, aby do badanego materiału nie dostał się materiał biologiczny laboranta w postaci włosa, krwi, fragmentu paznokcia, czy skóry, bądź śliny.
Po trzecie: przestrzeganie procedur dotyczących badania
Jeszcze przed badaniem każda próbka musi zostać dokładnie oznaczona numerem i nazwą, tak by nie było możliwości pomyłki. Każde badanie laboratoryjne musi być koordynowane przez jego kierownika. Wykonawca badania musi stosować się ściśle do wytycznych zawartych w dokumentach dotyczących specyfiki określonego badania. Nie może tu pomijać żadnego kroku. Chodzi między innymi o stosowane odczynniki, a także dokładne rejestrowanie wszystkich zmian po ich podaniu do badanego materiału. Czasem badanie stanowi czystą analizę próbki. Tutaj należy zastosować najwyższą staranność, również dbać o regularną kalibrację sprzętu, by odchylania mieściły się w normach dla danego badania.
Po czwarte: stosowanie się do zasad prowadzenia archiwum laboratoryjnego
Laboratorium badawcze i kontrolno-pomiarowe musi być wyposażone w archiwum. To w nim przechowywana jest cała dokumentacja dotycząca przebiegu badań, wniosków, instrukcji, a także sprawozdań, których kopie laboratoria są zobowiązane przechowywać. Najważniejszą kwestię stanowi jednak przechowywanie samych próbek badawczych w odpowiednich warunkach, tak by nie mogły być one w żaden sposób skażone ani zanieczyszczone. Chodzi o to, by nawet po dłuższym czasie możliwe było odtworzenie przebiegu wykonywanego badania. Takie zasady znajdują się w Dobrej Praktyce Laboratoryjnej. Podobnie wszystkie preparaty histopatologiczne muszą być przechowywane przez okres 10 lat. Skrócenie tego czasu możliwe jest tylko w szczególnych, uzasadnionych sytuacjach i za otrzymaniem zgody na takie działanie.
Praca w laboratorium jest wymagająca, ale z pewnością niezwykle ciekawa. Przestrzeganie procedur wymaga dyscypliny i sumienności. Wszak to od kompetencji laboranta zależy prawidłowość przeprowadzonych analiz, które potem interpretowane są przez lekarzy bądź inżynierów, w zależności od tego czy mamy do czynienia z laboratorium medycznym, czy środowiskowym. Dobra Praktyka Laboratoryjna to swoisty kodeks pracy laboranta, którego musi bezwzględnie przestrzegać.
